Γλωσσική ετοιμότητα και σχολική επιτυχία

Κάθε Σεπτέμβριο με την έναρξη νέας σχολικής χρονιάς, τα παιδιά του νηπιαγωγείου γίνονται μαθητές της πρώτης δημοτικού. Η ένταξη των παιδιών στην σχολική κοινότητα αποτελεί μεγάλη αλλαγή στη ζωή τους. Πέρα από τα συναισθήματα χαράς προκαλεί άγχος και αγωνία στους γονείς, οι οποίοι αναρωτιούνται αν το παιδί τους έχει τα στοιχεία και τις προϋποθέσεις που το καθιστούν έτοιμο να δεχτεί τις νέες απαιτήσεις αφού θα πρέπει να μάθει να γράφει, να διαβάζει, να μετράει σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα καθώς επίσης και να προσαρμοστεί σε αυτό με καινούργιους κανόνες και άγνωστα άτομα.

Η σχολική επιτυχία συνδέεται άμεσα με την σχολική ετοιμότητα.

Το σχολικά έτοιμο παιδί θα πρέπει να έχει φτάσει σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο ανάπτυξης ως προς την σωματική του ανάπτυξη, την ψυχοκοινωνική/συναισθηματική και την γλωσσική/γνωστική προκειμένου να ανταποκριθεί με επιτυχία στις απαιτήσεις του δημοτικού σχολείου.

Τα περισσότερα παιδιά έχουν φτάσει σε αυτό το επίπεδο ανάπτυξης και πληρούν τις προϋποθέσεις ένταξης περίπου στην ηλικία των 6 ετών.

Υπάρχουν όμως ορισμένα παιδιά που παρότι βρίσκονται σε αυτή την ηλικία και τυπικά δικαιούνται να φοιτήσουν στην Α’ δημοτικού δεν είναι ακόμα ‘ώριμα’ ώστε να ανταπεξέλθουν με επάρκεια στο νέο αυτό ρόλο.

Επιστημονικά πορίσματα ερευνών, μας δείχνουν σήμερα πως η γλωσσική ετοιμότητα, αποτελεί έναν προγνωστικό δείκτη για την κατάκτηση των μηχανισμών της πρώτης Γραφής και Ανάγνωσης. Αυτό συμβαίνει διότι το γλωσσικό σύστημα είναι ένα και το αυτό. Προφορικός και γραπτός λόγος έχουν κοινά θεμέλια, με αποτέλεσμα η όποια ανωριμότητα ή διαταραχή στον προφορικό λόγο να έχει επίπτωση στην εκμάθηση της Γραφής και της Ανάγνωσης.

Τι εννοούμε με τον όρο γλωσσικά έτοιμο παιδί;

Στην ηλικία των 6 ετών τα περισσότερα παιδιά έχουν κατακτήσει επιτυχώς το βασικό μέρος του προφορικού λόγου. Αυτό έχει επιτευχθεί με την ολοκλήρωση του φωνολογικού συστήματος και την τελειοποίηση της μόρφο-σύνταξης:

• Με την ολοκλήρωση του φωνολογικού συστήματος εννοούμε την καθαρή άρθρωση του παιδιού, να μπορεί δηλαδή να παράγει σωστά όλα τα σύμφωνα
• Να έχει φωνολογική επίγνωση (π.χ. να χωρίζει λέξεις σε συλλαβές, πο-δή-λα-το).
• Με την τελειοποίηση της μορφο-σύνταξης εννοούμε, να μπορεί να εφαρμόσει στον προφορικό του λόγο, σύνθετους γραμματικούς κανόνες.
• Να χρησιμοποιεί σωστά τους ρηματικούς χρόνους ( παρόν- παρελθόν- μέλλον) όταν μιλά.
• Να γνωρίζει και να χρησιμοποιεί τις χωροχρονικές έννοιες (πάνω- κάτω, σήμερα- αύριο κ.τ.λ.).
• Επίσης να διαθέτει ένα πλούσιο εκφραστικό λεξιλόγιο περίπου 3.000 λέξεις. Να χρησιμοποιεί κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις καθώς  και να μπορεί να συνδέσει γεγονότα με σχέσεις αιτίας – αποτελέσματος (π.χ. ‘Μαμά να πάρουμε ομπρέλα γιατί θα βρέξει’)
• Να μπορεί να αναδιηγηθεί μια ιστορία/παραμύθι που άκουσε.
• Να αφηγείται με επάρκεια γεγονότα της προσωπικής του ζωής (π.χ. πως πέρασε στο σχολείο).

Η γλωσσική ετοιμότητα καθώς και η έγκαιρη αντιμετώπιση προβλημάτων λόγου κατά την προσχολική ηλικία παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ομαλή προσαρμογή και την περαιτέρω ακαδημαϊκή πρόοδο του παιδιού στο σχολείο. Έρευνες μας έχουν αποδείξει πως η σχέση των μαθησιακών δυσκολιών σχετίζονται άμεσα με τα προβλήματα λόγου και ομιλίας.

Κωσταγιάννη Κωνσταντίνα-Λογοθεραπεύτρια legma.gr