Μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό Σχολείο: Είναι το παιδί μου έτοιμο;
Της Μηλίτσας Δημητρίου
Με τον όρο «μετάβαση» ορίζουμε το «πέρασμα» από έναν «γνωστό» σε έναν «άγνωστο κόσμο». Η μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό Σχολείο, το πέρασμα δηλαδή από τη προσχολική στη σχολική ζωή, θεωρείται μια από τις κρισιμότερες περιόδους της παιδικής ηλικίας και σηματοδοτεί ένα νέο και σημαντικό στάδιο εξέλιξης τόσο του ίδιου του παιδιού όσο και της οικογένειάς του.
H μετάβαση, αποτελείτε από σύνθετες και διαδοχικές διαδικασίες αλλαγών, εκθέτοντάς το παιδί σε μια μεγάλη ποικιλία απαιτήσεων (γνωστικών, συναισθηματικών και κοινωνικών) στις οποίες καλείτε να προσαρμοστεί.
Οι συνηθέστερες αλλαγές που έχουν να αντιμετωπίσουν τα παιδιά είναι:
- Η αύξηση του αριθμού των μαθητών μέσα στην τάξη.
- Το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα παραμονής τους μέσα στην τάξη.
- Οι αλλαγές στον τύπο και το βαθμό εμπλοκής και συμμετοχής των γονέων.
- Η αύξηση προσδοκιών γονιών και εκπαιδευτικών για ατομική εργασία.
- Η λιγότερη ατομική βοήθεια με την ταυτόχρονη συναισθηματική υποστήριξη του εκπαιδευτικού.
- Το διαφορετικό αναλυτικό πρόγραμμα (νέες γνώσεις, δραστηριότητες, γνωστικές απαιτήσεις, κτλ).
- Η διαφοροποίηση του τρόπου διδασκαλίας και προσέγγισης των μαθητών από τον εκπαιδευτικό.
- Οι καινούργιοι και διαφορετικοί κανόνες που θα ακολουθούν στο νέο σχολικό πλαίσιο.
Ο βαθμός στον οποίο το παιδί θα ανταποκριθεί θετικά στη μετάβαση και θα ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του Δημοτικού σχολείου εξαρτάται από την «ετοιμότητα» του στους διάφορους τομείς ανάπτυξης (κοινωνικό, συναισθηματικό, συμπεριφορικό, γνωστικό, μαθησιακό, κινητικό, σωματικό, γλωσσικό – επικοινωνιακό). Επομένως, για να κριθεί αν ένα παιδί είναι έτοιμο να μεταβεί στο Δημοτικό σχολείο εξαρτάται από το βαθμό που έχει κατακτήσει βασικές δεξιότητες και γνώσεις από μια ποικιλία τομέων. Η χρονολογική ηλικία του παιδιού δεν αποτελεί μοναδικό και αξιόπιστο παράγοντα ετοιμότητας ενός παιδιού για να φοιτήσει και να προσαρμοστεί στο Δημοτικό σχολείο.
Η αδυναμία προσαρμογής των παιδιών στις νέες αλλαγές, κατά τη διάρκεια αυτής της σχολικής περιόδου, μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην περαιτέρω εξέλιξη στους διάφορους τομείς ανάπτυξης (γνωστικό, μαθησιακό, κοινωνικό, συναισθηματικό). Επομένως, η σχολική ετοιμότητα είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για τη μετέπειτα πορεία ενός παιδιού.
Βασικοί τομείς και μερικές από τις βασικότερες δεξιότητες που αναμένεται και είναι σημαντικό να έχει αναπτύξει ένα παιδί που θα μεταβεί στο Δημοτικό:
Γλωσσική/ Επικοινωνιακή Ανάπτυξη
Γλωσσικές δεξιότητες
Αντίληψη Λόγου
Ακολουθεί σύνθετες οδηγίες
Παρακολουθεί και κατανοεί ιστορίες (κατάλληλες για την ηλικία του)
Παρακολουθεί και κατανοεί μια απλή συνομιλία
Ξεχωρίζει το πραγματικό από το φανταστικό γεγονός σε μια ιστορία ή παραμύθι.
Έκφραση Λόγου
Παράγει σωστά όλους τους φθόγγους και τα συμπλέγματα της ελληνικής γλώσσας.
Παράγει απλές και σύνθετες προτάσεις.
Διατηρεί το θέμα μιας συζήτησης.
Χρησιμοποιεί προτάσεις που περιλαμβάνουν δύο ή περισσότερες ιδέες
Χρησιμοποιεί περιγραφική γλώσσα
Γνωρίζει απέξω και απαγγέλλει κάποια κοινά ποιηματάκια και τραγούδια
Λέει ή επαναφηγείται ιστορίες ή / και καθημερινές εμπειρίες
Κάνει ερωτήσεις και εκφράζει την περιέργεια του
Εκφράζει ιδέες έτσι ώστε οι άλλοι μπορούν να τις καταλάβουν
Απαντάει σε ανοιχτές και κλειστές ερωτήσεις.
Η ομιλία του είναι κατανοητή από μη εξοικειωμένους ακροατές/συνομιλητές
Χρησιμοποιεί σωστά την μελωδικότητα της φωνής του (προσωδία), ψιθυρίζει και αλλάζει τόνο φωνής αν χρειαστεί
Φωνολογική Επίγνωση.
Αισθησιοκινητική Ανάπτυξη
Αδρές Κινητικές Δεξιότητες
Κατεβαίνει σκάλες.
Αναπηδάει και πιάνει την μπάλα.
Κτυπάει παλαμάκια ρυθμικά.
Ισορροπία
Συντονισμός
Λεπτές Κινητικές Δεξιότητες
Να κρατά σωστά το μολύβι.
Να χρησιμοποιεί σωστά το ψαλίδι.
Κουμπώνει το παντελόνι και ανεβάζει ή κατεβάζει το φερμουάρ.
Οπτικοκινητικός συντονισμός.
Γραφοκινητικές δεξιότητες
Μπορεί να τραβήξει μια ευθεία γραμμή με το μολύβι.
Μπορεί να ακολουθήσει με το μολύβι συνεχόμενες γραμμές για την ολοκλήρωση ενός ατελείωτου σχήματος.
Ζωγραφίζει μια εικόνα χωρίς να βγαίνει εκτός πλαισίου.
Γνωστικές λειτουργίες – ικανότητες
Εργαζόμενη / Βραχύχρονη Μνήμη
Μακρόχρονη Μνήμη
Οπτική και ακουστική μνήμη.
Προσοχή και Συγκέντρωση.
Προσανατολισμός.
Ταχύτητα επεξεργασίας και αντίδρασης.
Μαθησιακή Ανάπτυξη
Λογικομαθηματικές έννοιες
Αναγνωρίζει μεγέθη (πχ.μικρό –μεγάλο,μεσαίο, ψηλό –κοντό ) και μπορεί να κάνει συγκρίσεις μεγεθών.
Αναγνωρίζει ποσότητες (πχ. πολλά-ένα-λίγα, περισσότερα-λιγότερα,άδειο-γεμάτο).
Ομαδοποιεί αντικείμενα
Αναγνωρίζει τους αριθμούς ως το δέκα
Αναγνωρίζει και εντοπίζει ομοιότητες και διαφορές.
Αναγνωρίζει τα χρώματα
Αναγνωρίζει τα σχήματα
Γραφο-φωνολογική Ενημερότητα
Αναγνωρίζει μεμονομένα τα κεφαλαία φωνήματα του αλφάβητου
Γράφει τα περισσότερα γράμματα του αλφάβητου
Γράφει το όνομα του
Έννοιες Χώρου
Αναγνωρίζει την θέση αντικειμένων και του σώματός του καθώς και τοποθετεί αντικείμενα στο χώρο του σύμφωνα με τις έννοιες:Πάνω-κάτω, μέσα-έξω, μπροστά-πίσω, κοντά-μακριά, ανάμεσα, πρώτο-τελευταίο.
Έννοιες Χρόνου
Αντιλαμβάνεται τις έννοιες: πρωί-μεσημέρι-βράδυ, πρίν-τώρα-μετά, χθές-σήμερα-αύριο.
Κοινωνική Ανάπτυξη και Κοινωνική Λειτουργικότητα
Μη – λεκτική Επικοινωνία
Προσαρμόζεται σε μη οικείες συνθήκες
Σχέσεις με άλλα παιδιά και ενήλικες.
Μοιράζεται αντικείμενα με άλλους.
Βασικές ικανότητες διαχείρισης σχέσεων (π.χ. διαχείριση συγκρούσεων, συνεργατικότητα).
Συναισθηματική Ανάπτυξη
Αναγνώριση, έκφραση, αποδοχή και διαχείριση συναισθημάτων (θετικά ή αρνητικά) και συναισθηματικών καταστάσεων (π.χ. πίεση, ματαίωση).
Ικανότητα ενσυναίσθησης (να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων).
Συναισθηματική διάθεση, φοβίες, σωματικές αντιδράσεις που να μην επηρεάζουν τη λειτουργικότητα.
Αυτοενημερώτητα – αυτοφροντίδα
Δεξιότητα να πηγαίνει στο αποχωρητήριο.
Να ντύνεται μόνο του.
Να πλένει τα δόντια και τα χέρια του.
Να τρώει μόνο του.
Υπάρχουν ειδικοί (σχολικοί ψυχολόγοι, ειδικοί παιδαγωγοί, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές) που αξιολογούν τη σχολική ετοιμότητα ενός παιδιού και εφαρμόζουν εξατομικευμένα προγράμματα παρέμβασης στηριζόμενοι στις δυνατότητες και αδυναμίες του κάθε παιδιού. Η ολόπλευρη ανάπτυξη ενός παιδιού είναι η βασική προϋπόθεση για τη σχολική ετοιμότητα και επιτυγχάνεται με τη συνεργασία όλων των ειδικών.
Μηλίτσα Δημητρίου
Εγγεγραμμένη Σχολικός / Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος (Αρ. Εγγρ. 423)
Τηλ.: 99061290
Ηλεκτρονική Διεύθυνση: demetriou.militsa@gmail.com
Tags: Μηλίτσα Δημητρίου
