Απωθημένα γονέων παιδεύουσι τέκνα
Αν σου ζητούσαν να παρομοιάσεις τη ζωή σου με ένα έργο τέχνης ποιο θα ήταν αυτό; Μια πρώτη σκέψη, θα μπορούσε να ‘ναι με έναν πίνακα ζωγραφικής. Η πρώτη μορφή επικοινωνίας, που παίρνει ουσία μέσα απ’ τις εικόνες που δημιουργούνται απ’ το χέρι, το μυαλό και το συναίσθημα. Το θέμα, οι αποχρώσεις και το μέγεθος ποικίλουν ανάλογα με τα βιώματα, την ηλικία, τις συγκυρίες, τη διάθεση.
Ξεκινάς τη ζωή σου, μοιάζοντας με έναν λευκό καμβά ζωγραφικής, στα χέρια επίδοξων ζωγράφων. Όπως αντίστοιχα κι αυτοί οι καλλιτέχνες υπήρξαν κάποτε «κενοί» κι αφημένοι σε ταλαντούχα ή μη χέρια. Μέχρι λοιπόν να αρχίσεις να βάζεις τις δικές σου πινελιές στον πίνακά σου, άλλοι είχαν τον λόγο στην επιλογή του θέματος, στο δικό σου κομμάτι τέχνης.
Γονείς λοιπόν. Οι πρώτοι άνθρωποι με έντονες καλλιτεχνικές ανησυχίες που προσπάθησαν ή εξακολουθούν αδιάκοπα την προσπάθεια, σχεδίασης της ζωής σου. Με πολλή όρεξη και περισσή φαντασία έπιασαν από πολύ νωρίς τα πινέλα και ρίχτηκαν στη δημιουργία.
Τοποθετώντας προσεκτικά τον εύθραυστο καμβά πάνω στο καβαλέτο, όπως ακριβώς το παιδί πάνω στη στράτα του, ξεκίνησαν τη λεγόμενη στράτα-στρατούλα. Επειδή όμως, παρθενογένεση δεν υπάρχει, απ’ τα πρώτα τους κιόλας εγχειρήματα φαίνεται η έντονη επιρροή που δέχτηκαν απ’ τους δικούς του μέντορες.
Επηρεασμένοι λοιπόν απ’ τον παππού σου και τη γιαγιά σου, αντέγραψαν τα μοτίβα του δικού τους πίνακα ή επαναστάτησαν προσπαθώντας να δημιουργήσουν μια νέα, δική τους τάση. Μέχρι βέβαια να καταλήξουν στον πίνακα που θα διακοσμήσει τον κεντρικό τοίχο του σαλονιού, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον των επισκεπτών, πειραματίστηκαν αρκετά. Γραμμή και σβήσιμο, χρώμα, άλλο χρώμα, πιο σκούρο, πιο φωτεινό, πιο πολλές μουτζούρες κι άλλες μουτζούρες και πάλι απ’ την αρχή. Άλλη μια προσπάθεια και θα βγει το αριστούργημα.
Απωθημένα γονέων λοιπόν, που επηρεάζουν θέλοντας και μη τον οίστρο τους. Κάποιοι ήθελαν να μπουν στις μεγάλες γκαλερί και τα επιβλητικά μουσεία. Η ζωή όμως τους τα έφερε αλλιώς. Με τον ερχομό του παιδιού νιώθουν ότι έχουν μία δεύτερη ευκαιρία. Μπορεί να μην πρωταγωνίστησαν ως εκθέματα, αλλά θα προσπαθήσουν να κλέψουν τις εντυπώσεις στο ρόλο του δημιουργού.
Με έντονα τα στοιχεία του συντηρητισμού το εκκολαπτόμενο έργο, που θα αφήσει εποχή, στρατολογείται απ’ την κούνια. Θα πετύχει, πρέπει να πετύχει, σε όλους τους τομείς. Να αριστεύσει στο σχολείο, το πανεπιστήμιο, τον αθλητισμό, τις τέχνες. Φυσικά θα φύγει για το εξωτερικό με κάθε κόστος να γνωρίσει κόσμο, με «επίπεδο» και χρήματα. Το παιδί πρέπει να κυνηγήσει το όνειρο –το δικό τους όνειρο– φτάνοντας στην κορυφή, κοιτάζοντας από ψηλά όσους το αμφισβήτησαν. Κάποια μέρα το παιδί θα τους ευχαριστεί για όλα τα καλά στη ζωή του.
Άλλοι, ακολουθούν το ρεύμα του κυβισμού. Είναι μοντέρνοι και πρωτοπόροι, αλλά ταυτόχρονα προσηλωμένοι στα τετραγωνισμένα κουτάκια που παρέχουν ασφάλεια και σιγουριά. Η τεχνική τους ακολουθεί τις γενικές τάσεις, προκειμένου να είναι αποδεκτή από όλους κι επιπλέον το ρίσκο αποτυχίας να είναι μικρό.
Το παιδί να βρει μια μόνιμη δουλίτσα, να παίρνει έναν σταθερό μισθό. Να βρει έναν καλό άνθρωπο για σύντροφο και να ζήσει μια ήρεμη, συμβατική, ζωή. Δε χρειάζονται τα πολλά, γιατί και οι γονείς που ρίσκαραν τα πολλά έχασαν και τα λίγα. Αφέθηκαν στις προσδοκίες και τις ονειροπολήσεις κι ο εγωισμός τους πληγώθηκε ανεπανόρθωτα. Έτσι, παρασυρμένοι απ’ τους φόβους τους κληροδοτούν ανασφάλειες στους απογόνους τους που μένουν πάντα μικροί κλειδωμένοι στις φούσκες τους.
Μίλια μακριά απ’ το παραπάνω έργο τέχνης έρχονται οι υπερρεαλιστές. Οι γονείς που σε όλη τους τη ζωή παλεύουν να ξεπεράσουν τη δική τους πραγματικότητα. Να σπάσουν τους κλασικούς καμβάδες και να επιβάλουν μια σύγχρονη μορφή, δικής τους πλασματικής τέχνης. Το δικό τους παιδί δε θα συμβιβαστεί ποτέ, δε θα καταπιεστεί από κανένα κοινωνικό πλαίσιο. Θα ζήσει τη ζωή του στα άκρα, κάτι που οι ίδιοι δεν κατάφεραν. Ενάντια σε όλους τους κανόνες θα κάνει την επανάσταση που εκείνοι δεν τόλμησαν να κάνουν ποτέ. Σκοπός τους είναι η σύνθεση κάτι τόσο ιδιαίτερου, που δύσκολα θα μπορεί να συνυπάρξει με τα υπόλοιπα καλλιτεχνικά ρεύματα.
Στην καλλιτεχνική δημιουργία κυριαρχεί το απωθημένο, το υποκειμενικό ή μια τυχαία χρονική έμπνευση. Κάτι που εκείνη τη στιγμή μοιάζει σωστό κι ωραίο. Η ζωγραφική δεν είναι όμως κατ’ ανάγκη όμορφη, μπορεί να απογοητεύει, να προκαλέσει δυσαρέσκεια, ένταση κι έντονο προβληματισμό.
Όλοι οι γιοι κι οι κόρες έχουν το δικαίωμα και πάνω απ’ όλα την ανάγκη δημιουργίας του δικού τους πίνακα. Το θέμα και τα χρώματα όπως κι ο χώρος έκθεσης είναι δική τους επιλογή. Οι κριτικοί τέχνης είναι πάντα καλοδεχούμενοι, αρκεί να αφήνουν έξω απ’ την αίθουσα τις αναλύσεις και τους ακαθόριστους περιγραφικούς τους όρους.
Επιμέλεια Κειμένου Κατερίνας Κάββουρα: Πωλίνα Πανέρη
