Τελικά… πότε έρχεται ο Άγιος Βασίλης; Χριστούγεννα ή Πρωτοχρονιά;
Ο Δεκέμβρης μπήκε, οι γιορτές είναι στο χαλάκι της πόρτας, το γράμμα στον Άγιο Βασίλη ταχυδρομήθηκε και τα παιδιά κοιμούνται και ξυπνάνε με μία μόνο αγωνία! ”Πότε επιτέλους θα πάρω το δώρο από τον Άγιο Βασίλη”;
Οι απόψεις πολλές και τα έθιμα ανά τω κόσμω άπειρα, σε κάποιες χώρες πηγαίνει τα Χριστούγεννα, σε κάποιες άλλες την Πρωτοχρονιά, αλλού τα δώρα τα φέρνει ο Άγιος Νικόλας, αλλά η προσμονή και η μαγεία παραμένει ίδια σε όλες τις περιπτώσεις.
Ας αφήσουμε όμως τα ”ήθη και έθιμα του κόσμου για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά” και ας μείνουμε λίγο στις δικές μας εγχώριες παραδόσεις. Αρχικά, τι γνωρίζουμε για την Πρωτοχρονιά; Ποιές οι ρίζες της; Και γιατί 1η Ιανουαρίου;
Είναι ένα έθιμο που μας κληροδότησαν οι Βυζαντινοί πρόγονοί μας, γιατί, σύμφωνα με τις πληροφορίες των αρχαίων συγγραφέων, ούτε οι Έλληνες ούτε οι Ρωμαίοι γιόρταζαν την πρώτη μέρα του χρόνου. Η 1η Ιανουαρίου σαν αρχή του χρόνου επικράτησε να γιορτάζεται στη Ρώμη από το 48 π.Χ., την εποχή δηλαδή του Καίσαρα, και πήρε πολλά στοιχεία από τη ρωμαϊκή γιορτή Σατουρνάλια. Από τότε την 1η Ιανουαρίου δέχτηκαν σαν Πρωτοχρονιά όλοι οι λατινογενείς λαοί, καθώς και όλοι οι ρωμαιοκρατούμενοι λαοί. Η Ορθόδοξη όμως Εκκλησία, της εποχής κυρίως του Μεγάλου Κωνσταντίνου, επειδή ήθελε να χωρίσει τους Χριστιανούς από τους ειδωλολάτρες, απαγόρευε στους χριστιανούς να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά όπως εκείνοι. Τα αποτελέσματα όμως της απαγόρευσης αυτής ήταν πολύ μικρά. Απαλείφτηκαν μόνο τα στοιχεία εκείνα που έρχονταν σε τέλεια αντίθεση προς τη χριστιανική ηθική. Η Πρωτοχρονιά λοιπόν, όπως αυτή διαμορφώθηκε κάτω από την επίδραση της Εκκλησίας και τη σύνδεσή της με τη γιορτή του Αγίου Βασιλείου, διαιωνίστηκε μέχρι σήμερα σαν λαϊκή γιορτή. Τα σημαντικότερα έθιμα αυτής είναι τα ακόλουθα:
· Η διανομή στα παιδιά δώρων, τα οποία οι νοικοκυρές παρασκευάζουν στα σπίτια. Αυτά κυρίως είναι γλυκίσματα, όπως κουραμπιέδες, μελομακάρονα κ.ά.
· Συντροφιές μικρών παιδιών από την παραμονή ψάλλουν τα κάλαντα στα σπίτια και στα μαγαζιά και μαζεύουν φιλοδωρήματα.
· Τα μεσάνυχτα της παραμονής, λίγα δευτερόλεπτα πριν από τις 12, σβήνουν τα φώτα και οι οικογένειες γύρω από το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι ψάλλουν ύμνους, ανταλλάσσουν φιλιά και κόβουν την πατροπαράδοτη βασιλόπιτα. Εκείνος μάλιστα που βρίσκει στο κομμάτι του το νόμισμα, που είναι κρυμμένο μέσα σ’ αυτήν, θεωρείται ο τυχερός της χρονιάς.
· Πολλοί καλούν έναν που να έχει «καλό ποδαρικό» το πρωί της Πρωτοχρονιάς.
· Επίσης δε δίνουν τίποτα έξω από το σπίτι, δε ρίχνουν νερό έξω από αυτό και δεν αναφέρουν ονόματα επιβλαβών ζώων, εντόμων κ.λπ.
Και τώρα η κρίσιμη ερώτηση για κάθε γονιό… Πότε να δώσω το δώρο στο παιδί μου; Όταν γεννιέται ο Χριστούλης; ή όταν αλλάζει ο χρόνος;
Την απάντηση μας τη δίνει ο ίδιος ο Άγιος Βασίλης
Την ημέρα του Αγίου Βασιλείου (Πρωτοχρονιά) έχουμε την προσμονή ενός ταπεινού και καλού Έλληνα Αγίου με τα μαύρα γένια και το σκούρο φτωχό ράσο, που έρχεται από την Καισάρεια της Καππαδοκίας (Μικρά Ασία) να ευλογήσει τα σπιτικά μας και να πάρει το δικό του κομμάτι από τη βασιλόπιτα.
Αυτός είναι ο Άγιος Βασίλειος, ο φιλάνθρωπος επίσκοπος του 4ου αιώνα μ.Χ., ο άνθρωπος των γραμμάτων ο ταπεινός και θαυματουργός (ένας από τους Τρεις Ιεράρχες), ο οποίος με το πέρασμα των χρόνων έφτασε να έχει τη μορφή που του έχουμε δώσει σήμερα, με τα κόκκινα ρούχα, την άσπρη γενειάδα, τη μεγάλη κοιλιά και το σάκο που είναι φορτωμένος με δώρα.
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι ο Santa Claus, ο ευρωπαϊκός «Πατέρας των Χριστουγέννων», αντιστοιχεί στον Άγιο Νικόλαο και για όλες τις χώρες (εκτός από την Ελλάδα) επισκέπτεται τα σπίτια τα Χριστούγεννα. Εμείς τον δεχόμαστε την Πρωτοχρονιά, γιατί είναι η μέρα της εορτής του Αγίου Βασιλείου, που είναι ο δικός μας «Πατέρας των Χριστουγέννων».
Συνεπώς, η παράδοση θέλει τα παιδιά να παίρνουν τα δώρα την ημέρα της γιορτής του, αφήνοντάς του και κάτω από το δέντρο ένα ποτήρι γάλα με μπισκότα (τόσο δρόμο έκανε και πόσο ακόμη έχει να κάνει). Έτσι λοιπόν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και όταν αλλάζει ο χρόνος, την ώρα που κοιμούνται τα παιδιά, αφήστε το δώρο κάτω από το δέντρο να το βρουν μόλις ξυπνήσουν. Αν πάλι είναι ανυπόμονα και δεν πάνε για ύπνο… δεν πειράζει… κρατήστε κοντά σας και το τελευταίο δευτερόλεπτο, πριν κλείσετε τα φώτα πείτε τους ότι πρέπει να κλείσουν τα μάτια, γιατί αλλιώς ο Άγιος θα τρομάξει και θα φύγει και με αστραπιαίες κινήσεις βάλτε το δώρο κάτω από το δέντρο. Αν τώρα δεν κρατιούνται με τίποτα… Ε… δεν έγινε και κάτι υιοθετήστε ένα ”ξενικό” έθιμο και δώστε τους το δώρο τα Χριστούγεννα με τη δικαιολογία ότι ο Άγιος έχει να πάει σε πολλά παιδάκια και δεν προλαβαίνει αλλιώς.
Καλές και χαρούμενες γιορτές!!!
